Op donderdag 4 mei hebben we bij het Hoornaars oorlogsmonument stilgestaan bij Dodenherdenking. Het is goed gebruik om dat in het jaar van de feestweek in Hoornaar te doen.
Basisschoolleerlingen Azlan, Fenne, Frédérique, Simon, Feline, Roza, Jill en Celia droegen elk een zelfgeschreven gedicht voor.
Raadslid Harmen Akkerman gaf een toespraak namens de gemeente Molenlanden, waarna hij samen met onze voorzitter Arie de Leeuw een krans legde. Ook de andere aanwezigen kregen de gelegenheid een bloem bij het monument te leggen.
Na de kranslegging klonk de Taptoe, gevolgd door 2 minuten stilte om 20.00 uur. Vervolgens werd gezamenlijk het Wilhelmus ingezet.
De toespraak van raadslid Akkerman en de gedichten van de leerlingen zijn hieronder na te lezen:
Toespraak Harmen Akkerman
Dit jaar is het 78 jaar geleden dat er een einde kwam aan de oorlog in ons land. De bezetter werd verdreven en de Tweede Wereldoorlog was voorbij.
Op 5 mei herdenken én vieren we de vrijheid. En vandaag op 4 mei staan we stil bij alle slachtoffers. Dat doen we vanavond in Hoornaar met elkaar bij ons monument, en op tal van andere plekken in het land en in onze gemeente.
Het thema dat het Nationaal Comité 4 & 5 mei aan deze herdenking heeft gekoppeld, is dit jaar ‘De impact die oorlog heeft op mensen, de samenleving en gezinnen’.
Het is een treffend thema, de impact van oorlog. Op iedereen die ermee te maken heeft. Op de soldaten aan het front, kinderen, op gezinnen, opa’s en oma’s, neven en nichten, de buren in de straat.
Impact van oorlog … als je moet vluchten, als je vrienden worden weggevoerd, als je voedselbonnen nodig hebt om te eten, als de bommen vallen, als je niet meer mag zijn wie je bent.
Als je moet onderduiken. Zoals ook hier in onze gemeente op diverse plekken gebeurde. Wat een impact moet dat hebben gehad. Op de mensen die hun huis openstelden, met alle gevaren van dien. Op de mensen die moesten schuilen. Hoe moet dat gevoeld hebben?
Anne Frank geeft er een indruk van in haar dagboek:
“De zon schijnt, de hemel is diep-blauw, er waait een heerlijke wind en ik verlang zo, verlang naar alles… Naar praten, naar vrijheid, naar vrienden, naar alleen zijn.”
Een oorlog ontneemt je de adem en raakt de samenleving in het hart en blíjft de samenleving raken, van generatie op generatie. Ook dat is de impact die oorlog heeft. Die stopt niet nadat de wapens zijn neergelegd.
Want hoewel de bezetting eindigde 78 jaar geleden, eindigde deze niet in de harten en hoofden van velen. Praat maar eens met iemand die familieleden heeft verloren in de oorlog. Met veteranen die hun kameraden zagen sneuvelen. Met een kleinzoon of -dochter wiens opa het niet heeft overleefd. Nog steeds het verdriet, het ongeloof en de zoektocht naar antwoorden. Nog steeds zijn mensen getekend door wat hun familie is overkomen 78 jaar geleden … en daarna. Toen er thuis niet over werd gesproken.
Achter elk kruis schuilt verdriet en een groot verhaal. Bij de vele monumenten overal ter wereld, en dichterbij huis, in onze eigen gemeente. Bij de graven, bij een stuk van een neergestort vliegtuig, bij de familieleden die er nog steeds – soms van heel ver – een bezoek aan brengen. Bij de veteranen die zich er verzamelen.
Wat een impact. In het groot en in het klein. In de stad en hier op het platteland. Toen voelbaar en nu nog steeds, ook nu er weer een oorlog woedt op ons continent. Wat een impact voor iedereen. 2000 kilometer hier vandaan, maar ook hier in de gemeente, waar zoveel families hun huis en hart hebben geopend om mensen op te vangen.
En ook nu weer weten we, helaas, dat de oorlog niet zal stoppen als de wapens zijn neergelegd.
Op een dag als vandaag herdenken we hen die vielen. En beseffen we – en ik citeer oud-burgemeester van Amsterdam Eberhart van der Laan tijdens zijn 4 mei voordracht – “dat zodra onverdraagzaamheid de kop opsteekt, wij die op tijd moeten bestrijden, zonder zelf onverdraagzaam te worden. Dat zijn wij verplicht aan allen die wij vanavond herdenken.”
Ik wil afsluiten met een gedeelte van een gedicht van Huub Oosterhuis:
Sinds onheuglijke tijden
staat de hoop geschreven dat ooit grote woorden als ‘verzoening – leed geleden –
mensenrecht – schoon water – vrede’
tot een nieuwe wereld worden
eindelijk de echte.
In naam van hen die vóór ons waren
en omwille van wie na ons komen
blijf die grote woorden dromen – laat de hoop niet varen.
Gedichten van de basisschoolleerlingen
Azlan
Nu jaren na de oorlog
Nog steeds niet vergeten
Hoe kan zo iets gruwelijks beginnen
Wie zou het weten
Waarom toch oorlog en geen vrede
10 miljoen mensen vochten voor hun leven
Als er nu oorlog zal zijn
Zal ik ook zo dapper wezen
Neem ik deel aan het verzet
Of zal ik voor mijn leven vrezen
Fenne
Vrijheid
De oorlog is voorbij
En we zijn weer vrij
We zijn verlost van Duitsland
En kunnen weer vrij door Nederland
Er zijn veel tranen gelaten
Voor alles wat wij aten
Voor alles wat we deden
En voor hoe wij hebben geleden
Maar na jaren van oorlog
En vooral heel veel bedrog
Is er nu vrijheid voor de mens
En dat was hun enige wens.
Frédérique
Pap
Mam komt pap nog thuis?
Dat is wat ik me afvroeg elke dag
Vragen aan mijn moeder of hij nog komen mag
Zoveel vragen geen duidelijk antwoord
Hij liep dagen lang
Als het avond werd was hij bang
Door Duitsland en Frankrijk en nog veel meer
Hij vroeg eten wat!
Niemand die er zin in had
Zo land niet eten is niet goed
Maar we weten beide dat hij naar huis toe moet
Eindelijk thuis nu wil ik een verhaal
Maar geen zinnen geen woorden kwamen uit zijn mond
Maar dat deed er niet meer toe
Want hij was gewoon moe
Simon
Meidoorn
Er is een boom gegroeid
uit een zaad, de jaren
en de velen die zijn begraven
Een boom van drie en zestig jaar oud
in de tuin van onze gedachten
Als we dag en nacht blijven kijken
Lijkt het of de boom niet groeit
En de tijd stil staat
Maar vandaag leggen we
een krans, een jaar, een ring
om de stam, die breed is
als een omarming
Er is een boom gegroeid
uit de aarde van de jaren
toen er velen vielen, eerder, later
en samen met de bladeren van de herfst
Altijd
zal die boom er zijn
en groeiend naar het licht
zal hij steeds beter weten
waar de plek van zijn ontstaan is
Feline
4 mei
In 1944 was de hongerwinter
Het was een verschrikkelijke ijswinter
De slachtoffers waren de Joden
Veel van hen waren aan het eind doden
Mijn oma heeft de oorlog meegemaakt
Maar twee jaar geleden ben ik haar kwijtgeraakt
Ik weet dat ze altijd naast me zal staan
Maar nog steeds kost het me een traan
Van haar heb ik mijn creativiteit gekregen
Voor mij was dat als gegeven
Anne Frank heeft die vrijheid nooit gehad
Gelukkig kwam haar dagboek op haar pad
De hele oorlog heeft ze erin geschreven
Als ze schreef dacht ze even niet aan alle mensen die waren overleden
Van mijn oma kreeg ik altijd slagroomsoesjes
En hel soms kreeg ik ook nog snoepjes
Ze schilderde ooit een uil voor mij
Ik weet nog: wat was ik toen blij!
Maar in april 2021 hadden we pech
Toen ging ze voor altijd weg
Veel mensen hebben hun geliefden verloren
Terwijl ze elkaar "voor altijd" hadden gezworden
Jouw foto is nu in wit zwart
Maar gelukkig ben je altijd in ons hart
Roza
Al zijn we weer allen twee minuten stil
toch blijft de aarde gewoon draaien
blijven de vogels hun lied zingen
en krijsen nog steeds de zwarte kraaien
Twee minuten stilte in een mensenleven
hoeveel levens heeft het ons gekost
hoeveel mensen werden er vermoord
en hoeveel schoten werden er gelost?
Weten wij nog waaróm we herdenken?
Of is het een ingeslopen ritueel
Gewoon maar even twee minuten stil zijn
Want ach, die oorlogen, het zijn er nog teveel
Niet één oorlog mag vergeten worden
Geen mens vergeten die het leven liet
We staan ook vandaag twee minuten stil
bij de slachtoffers, maar ook vergeten
wij de nabestaanden niet.
Hoeveel kogels worden er nog verschoten
Hoeveel raketten nog gelanceerd
Hebben we door al die oorlogen
dan helemaal nog niets geleerd?
Jill
4 mei
Wij zijn 2 minuten stil
We bedanken onze helden
Die ons kwamen helpen
De Joden werden dood geschoten
Of anders opgesloten
Er is veel verdriet
En er is ook veel geschiet
Kleine kinderen waren bang
Het leek wel eeuwenlang
Adolf Hitler wou de macht
Het ging ook door in de nacht
We hadden 5 jaar oorlog
Anne Frank had daarover een soort blog
Joden moesten schuilen
Vele mensen moesten huilen
Wij zijn 2 minuten stil
We bedanken onze helden
Die ons kwamen helpen
Celia
Hoe mooi zou het zijn
Als er nergens oorlog was
En er geen wapens waren
Als niemand hoefde te vluchten
En iedereen een vrij mens zou zijn
Als iedereen vrolijk was
en er geen pijn en verdriet zou zijn
Als je niemand kon verliezen
En niemand hoefde te missen
Hoe mooi zou dat zijn
